oedipus, thebai kralı laios'un oğlu, labdakos'un torunudur. annesi ise iokaste'dir. iokaste hamileyken bir rüya görür. kahine göre kraliçenin karnında taşıdığı çocuk babasını öldürecektir. doğar doğmaz bebek bir dağın tepesine terkedilir ve ayaklarından da asılır ki şişmiş ayaklı anlamına gelen oedipus ismini de böylece alır. bir çoban çocuğu bulur, götürür korinthos kralı polybos'a verir. polybos'la karısının huç çocukları olmamıştır, oedipus'u öz evlat gibi büyütürler.

oedipus büyüyünce kulağına gelrn bir takım dedikodular üzerine delphoi tapınağına gider. apollon da kehaneti söyleyip genç adamı dikkatli olması yoksa büyük günah işleyeceği konusunda uyarır ve genç adam babalığının öz babası olduğunu düşünüp şehri terk eder. bir geçitte arabalı bir adama (öz babası) rastlar, kimin çekilip yol vereceği konusunda kavgaya tutuşurlar. adamı ve arabacısını öldürür.

bu olaydan sonra thebai'ye varır. sphinks denilen canavar şehirde korku salmakta, sorduğu bilmecelere cevap veremeyenleri parçalayıp yemektedir. bilmeceler şunlardır: "kimi zaman iki, kimi zaman üç, kimi zaman dört ayak üstünde yürüyen ve doğal yasalara karşıt olarak en çok ayağı olduğu zaman en güçsüz olan yaratık hangisidir? iki kız kardeştirler, biri ötekisini doğurur ve ikincisi birincisinden doğmadır." oedipus birinci bilmeyece insan, ikincisine de gün ve gece diyerek doğru cevapları verir. sphinks kendini tünediği kayadan aşağı uçuruma atarak ölür.

halk kurtarıcısı bildiği oedipus'a laios'tan boş kalan taçla birlikte dul karısı iokaste'yi verir. (annesi ile evleniyor yani) dört çocukları olur; eteokles, polyneikes, antigone, ismene. seneler sonra, şehirde veba baş gösterir. salgının nedenini öğrenmek için oidipus kaynını tapınağa gönderir. gelen cevap şöyledir: kral laios'un katili bulunmalı ve şehirden sürülmelidir. kahin teiresias'a katili sorar. kâhin cevap vermez. kahinle kavga ederken iokaste araya girer ve düşünde eski kocasının dar bir geçitte öldüğünü söyler.

oedipus şüphe duymaya başlar. tam bu sırada eski evinden üvey babasının öldüğü bildirilir. ve kral olmak üzere korinthos'a çağırılır. oedipus hala düşüncelidir. bu sırada ulak saraya bir çoban tarafından bulunup getirildiğini söyler. çoban da böyle deyince oedipus ile iokaste artık emin olurlar. iokeste intihar eser. oedipus da hem anası hem karısı olan kadının iğnesiyle kendisini körleştirir.

ayrıca (bkz:oedipus kompleksi)