bir süredir dişi, erkek, gender, sex, kadın, erkek, man ve woman kavramlarını ingilizce ve türkçe olmak üzere vikipedide karşılaştırıyorum. google tercümeye göre sex; seks, cinsel ve cinsel istek uyandıran olarak çevrilmiş. gender ise cinsiyet, cins ve isim cinsi olarak çevrilmiş.
dolayısıyla dişi, erkek, kadın, erkek, female, man, woman ve man hepsi cinsiyet olarak gurubu altında toplanıyor ki, mantıklı gelmiyor bana.

bana daha mantıklı gelen cins'in doğadaki canlıları yumurta üreten, sperm üreten, birini yada hepsini üreten olarak ayırmasıdır. bu ayrım muhtemelen sadece tıp için temeldir. cinsiyet'i ise belirli cins etrafinda yaratılan kimlik olarak görüyorum ki anladığım kadar gender (cinsiyet) tanımında benzer içeriğe değiniliyor vikipedia'da.

zamanımızda cins ve cinsiyet kavramı o kadar bağlanmış ki birbirine, sosyal kimlikler doğrudan anatomik özellikler üzerinden algılanıyor.

bu sadece türkiye'de yaşanan bir durum değil. o yuzden iki tane örnek vermek istiyorum.

danimarka'da (yaşadığım ülke) bisiklet en popüler ulaşım aracı. herkes bisiklete biniyor burda. bisikletler kadın bisikleti ve erkek bisikleti olarak ayrılmıyor burda. dolayisiyla bircok kişiyi takım elbise ile, önünde ve arkasında hasır sepeti olan bir bisiklete bindiğini sıkça görebiliyorsunuz. annem, babamı izmir'de (büyüdüğüm şehir) sepetli bisiklete binmekten men etti ilk denemesinden sonra.. neden? erkekler sepetli bisiklete binmez! anlamıyorum bunu..

ikinci örneğim klasik müzik tanımlarından. eğer bir klasik müzik parçası kurallara göre bitmiyor ise, o zaman o bitişe "kadınsı bitiş" deniliyor (feminine ending). yine aynı şeyi farkediyoruz. tarih boyunca artık kadın nefreti yüzünden mi yoksa, kadın-erkek eşitsizlikleri yüzünden mi emin değilim ama kural dışılığı anatomik ozelliklerle tasvir etmek cok tuhaf. korkunç hatta.

cins organlar ve anatomi üzerinden tanımlanirken, cinsiyet bu anatomik gurupların sosyal kimliğini temsil ediyor ki bu da toplumdan topluma değişkenlik gösteriyor haliyle.

sex olayına başka bir başlıkta değinmek lazım ama çeviriye bakınca sex türkçeye cins yada cinsiyetle alakası olmadan doğrudan sadece cinsel aktivite olarak çevirmiş. neden acaba?