islam'da resim ve heykelin yeri

tasvir yasağına girmeden önce konuya tevrat'dan başlayarak bakmak gerekiyor.sebebine gelince resim yasağında yahudiliğin de tesiri olabileceği.

tevrat’ta yer alan, değiştirilmesi hatta yumuşatılması bile söz konusu olmayan bir ayet vardır:
"benden başka tanrın olmayacak. kendine yukarıda gökyüzünde, aşağıda yeryüzünde ya da yer altındaki
yaşayan herhangi bir canlıya benzer put yapmayacaksın.’’ bereşit (5: 6 -21
ayrıca bamidbar’da şunlar yazar. '’öyle ki kendiniz için erkek ya da kadın, yerde yaşayan hayvan ya da gökte uçan kuş, küçük kara hayvanı ya da aşağıda suda yaşayan balık suretinde, heykel biçiminde put yaparak yoldan sapmayasınız.’’ (32: 1 – 42)

kur'an da tasviri yasaklayan hiç bir ayet yoktur,hatta ilginç bir şekilde şöyle bir ayet vardır;
"onlar ona(hz.süleyman'a), mihrablar, timsaller ve havuzlar gibi çanaklar ve sâbit kazanlardan her ne isterse yaparlardı. çalışın ey davud hanedanı şükür için çalışın, mamafih kullarım içinde şekûr olan azdır."

bu ayet ilginçtir çünkü müfe'ssirler buradaki temâsîl kelimesini şöyle izah ederler: ' “temâsîl timsâlin çemidir. timsâl de bir şeyin bakırdan, sırçadan, mermerden yapılan suretine denir. onun şeriatında resim ittihazı haram değildi” . elmalı hamdi yazır'ın tesviri:
"burada "temasil" melekler, peygamberler ve salih insanların şekilleridir denilmiştir.
halk görsün de onlar gibi ibadet etsinler diye mescitlerde bakırdan, piriçten, sırçadan, mermerden bunların şekilleri yapılırmış. böyle heykeller yapılmasına süleyman (a.s.) nasıl izin verdi? diye sorabilirsin.
cevaben derim ki: tasvir yalan ve zulüm gibi aklın kötü gördüğü şeylerden değildir.
böyle olanlarda şeriatlerin birbirinden farklı hüküm getirmeleri mümkündür.

ebü'l-Âliye'den rivayet olunduğu üzere, o zaman resim yapmak haram kılınmamıştı. bununla birlikte heykellerin hayvan suretinde olması şart değildir. ağaç gibi cansız resimler olması da caizdir. onun için razî, yalnız "nükuş" demekle iktifa etmiştir(yetinmiştir.)"


tasvir yasağı konusunda yobazların ellerinde,kendilerince yorumladıkları bazı hadisler vardır.ancak ısrarla anlamadıklarışey;hz.muhammed'in putperesliği yasak etmiş olduğudur. bu hadislerden en ünlüsü,gözümüze gözümüze sokulanı;
"“ibn ömer'den rivayet olunuyor: hz. peygamber demiştir ki: bu sûretleri yapanlar kıyamet günü azâp çekerler ve onlara : yarattıklarınıza can verin bakalım, denir.”.”

bir densiz bunu karşıma geçmiş geri gerim gerilerek söylemişti,bir de sırıtarak "hadi can versene bunlara,senin gücün yeter mi?
diye eklemişti. tabi o densiz klasik ezberci yobaz olduğu için buradaki "musavvir" den neyin kimin kastedildiğini, bırakın bu kelimenin anlamını bile bilmiyordu.
imam ibn cerîr tabarî şöyle demektedir:
buradaki musavvirlerden maksat allah'tan başka ibadet olunan şeyleri tasvir edenler,put yapanlardır ve ressamın da bunu bile bile yapmasıdır. çünkü bu yolda küfre hizmet etmiş, halkı dalâlete düşürmüş olur. azàblarının şiddetli olmasının sebebi de budur. bunun başka türlü manası yoktur. hattâbî de demiştir ki: “musavvirlerin ukûbeti büyük olmuştur. cünkü allahü bırakıp da bu sûretlere tapınıyorlardı”,

görülüyor ki bu hadîsteki musavvirler, alelıtlâk(genellikle) her ressam demek değildir. tapınacak put yapanlar, şirke hizmet edenlerdir. buradaki tüm endişe putperestliğe geri dönüş korkusudur.bunu destekleyen bir hadis:

" hz. Âişe diyor ki: “hz peygamber bir seferden gelmişti. ben dolabın önüne üzerinde resim ve sûret bulunan ince bir perde koymuştum. hz. peygamber onu görünce yırttı ve:'kiyamet günü halktan azabı en şiddetli olanlar
allah'in hilkatını taklit edenlerdir, dedi. hz.aişe diyor ki: o perdeden bir veya iki yastık yaptık.”

dikkat edilirse burada resim yasağı yoktur,perde indirilmiş ve yastık yapılmıştır.yastıkların üzerindeki suretler hala durmaktadır.
ayrıca şimdi ilgili beyanatı bulamadım ancak hz.aişe "hz.muhammed'in o yastıklara dirseğini dayayıp yaslandığını gördüm" demiştir.doğru hatırladığıma eminim. ha yastık ha perde ne fark eder derseniz,perde olunca tapılıyor zannı vermektedir.maksat resim düşmanlığı değildir,putperestliği ortadan kaldırmaktır.

pek tabi bunca şeyi bir yobaza anlatmaya kalksanız asla bildiğinden vazgeçmeyecek,bir an için şüpheye düşse bile size ters ters bakıp hemen kısık sesle kelime-i şehadet getirip imanını tazeleyecektir. ilk defa bu kadar uzun entry girdim.konu resim olunca tabi.
çöptür. sadece resim ve sanatın değil animasyon canlandırma gibi diğer sanat dallarıda aynı şekildedir.
isevilerin hz.isanın heykelini yapıp tanrının oğlu olduğunu idda etmesinden sonra yasaklanmıştır.sanat hat sanatına ve minyatüre kaymıştır.minyatür de ise birebir yansıtmadan ziyade mekan ve perspektif orantısız ve terstir.burda allahın halik yaratan sıfatını taklit etmemek içindir.hayvan ve insan figürleri selçuklular ve babürlüler gibi devletlerde camilerde dahi kullanılmıştır.

yani islam da resim ve heykel insan ve hayvan tavsiri vardır.
islam da gezip görmek, allahı övmek desteklenir allahın yarattıklarına şahit olmak gerekir, ameller niyetlere göre olduğundan bu anlamda günah olmayabilir (bu kendi çapsız düşüncem,tabi ki ehil biri değilim), ama yasak olsa da olmasa da müslüman ülkelerde resim ve heykel sanatının gelişmemesi bunla alakalı değil,islamın özüyle alakalı, özellikle hrist,iyanlıkta hiyerarşi vardır ve tanrıyla aralarına bir aracı alabilirler(günahları affeden peder gibi), islamdaysa allahla kul, arasına hiçbişey giremez,o yüzden islami sanatlar soyuttur (ebru sanatı gibi), resmin ve heykelin geliştiği toplumlarda özde tanrısal bir anlam vardır (zeus heykeli, buda, isanın portreleri) ama islam tanrıyı ve tanrısal hissi cismanileştirmeyi reddeder, bu yüzden resim heykel gelişmemiştir
yoktur. islamda hiçbirimizin yeri yok gerçi.