bir suçun nefret suçu olup olmadığını nasıl anlarsınız? şeklinde bir yazı okudum kaos gl'nin sitesinde. şöyle anlatmışlar;

bütün suçlar nefret motivasyonu taşımadığı gibi, azınlık ya da dezavantajlı kimliklere mensup kişilerin mağduru oldukları suçların hepsi de nefret suçu olmayabilir. mesela, bir lgbti birey öldürüldüğünde bu doğrudan bir nefret suçu mudur? ya da öldürülenin cinsel yönelimi ya da cinsiyet kimliği bu suça nefret suçu diyebilmek için yeterli midir?

bir suça nefret suçu diyebilmek için pratik olarak iki soru sorulabilir:

1- suç teşkil eden bir fiil var mı?

2- nefret saiki mevcut mu?

bu iki şart bir arada mevcutsa ancak, nefret suçundan bahsedilebilir. birinci şartın var olup olmadığının tespiti, işlenen fiilin ceza kanunu’nda bir yaptırıma bağlanıp bağlanmadığıdır. fiil, kanun tarafından ceza öngörülen fiillerdense birinci şartımız gerçekleşmiş demektir. ikinci şart yani nefret saikinin tespiti için aynı kolaylık ne yazık ki söz konusu değildir.

en önemli ve genelde kafa karışıklığına yol açan bölüm, nefret saikinin varlığının nasıl tespit edileceği meselesidir. bir olayda “nefret saiki vardır” diyebilmek için, nefretin duygusunun bizzat varlığını analiz etmek gerekir mi, sorusuna agit dokümanlarındaki yaklaşım; nefretin çok yoğun ve özel bir duygusal durum olduğu bunu ve ölçmek, tartmak gibi bir yol yöntemin de aranmaması gerektiği yönündedir.

mevzuatlarına nefret suçunu dâhil eden ülkelerin yaptıkları yasalar incelendiğinde ise bu konuda iki temel eğilimin ortaya çıktığı görülmektedir. her iki eğilim de “nefret saiki mevcut mu?” sorusuna farklı metotlarla cevap aramaktadır. bu nedenle önce bu iki farklı eğilime değinip, ardından “nefret saiki mevcut mu?” sorumuza yeniden döneceğiz.

kimi ülkeler “düşmanlık modeli” olarak adlandırılan ve failin suçu işlerken nefret duygusu içerisinde olduğunun ispatını zorunlu gören yasaları mevzuatlarına dâhil etmişlerdir. kimi ülkelerse, “ayrımcı seçim modeli” yani failin suçu işlerken belirli bir kimliğe sahip kişileri hedef aldığı, ancak nefret duygusunun ispatının aranmadığı bir yasal düzenlemeyi benimsemişlerdir.

“nefret saiki mevcut mu?” sorusuna dönecek olursak;

düşmanlık modelinin cevabı; fail suçu işlerken nefret duygusu içerisindeyse 'evet’tir.

ayrımcı seçim modeli ise nefret duygusunu aramaz; mağdurun kimliğinden dolayı hedef alınmış olmasını nefret saikinin varlığı için yeterli görür.

o halde, suç olan bir fiilin nefret saiki ile işlendiği sonucuna varmak için iki yöntemimiz var: biri katı ve dar olan düşmanlık modeli, ikincisi ise geniş ve esnek ayrımcı seçim modelidir. belirtmek gerekir ki, ayrımcı seçim modeli’nin, nefret suçlarının yarattığı toplumsal kasvetle mücadelede daha etkili bir yöntem olacağı açıktır. çünkü sadece homofobi ya da transfobi değil; onların yol açtığı sonuçlar da, ayrımcı seçim modeline göre nefret suçudur. mesela; gey olduğu için yeterince güçlü olmayacağını varsaydıkları birine saldırarak cüzdanını alan failler bizzat nefret duygusu içerisinde olmaksızın, hedeflerini ait olduğu kimlikten dolayı seçmişlerdir. bu örnekte, düşmanlık modeline göre nefret suçu oluşmazken, ayrımcı seçime göre oluşur.

bir başka olasılık da, işlenen fiilin suç olarak tanımlanmamış olması yani birinci şartın olmadığı, ancak nefret motivasyonunun olduğu durumlardır. her fiilin suç teşkil etmediğini yukarıda da açıklamıştık. suç teşkil etmeyen bir fiilin, nefret saiki ile gerçekleştirilmesine de nefret olayı denilmektedir. bazı ülkeler nefret suçları yanında, nefret olaylarının da veri takibini yapmaktadır.