islamın ezoterik yorumu olarak kabul edline tarikatlar grubu.ehl-i sünnet görüşünün ezeli rakibi.bir çoğu mezopotamya uygarlıklarının pagan dinlerinden etkilenmiş ve kripto paganlar islamın kılıcından korunmak için bu tarikatlara yönelmişlerdir.mason ve tapınak şvalyeleri gibi gizli oluşumların yapısından etkilenenler olduğu gibi tarikatlarını halka yaymaya çalışanlarda olmuştur.
osmanlı ve selçuklular tarikat üyelerini zındıklıkla suçlayıp yok etmişlerseler de bir kısmı bugün hala yaşamaktadır. şia oluşumlara yakın olmaları iran ve fatimiler gibi devletler de yaşamalarına el vermişlerdir. şianın farklı kolu sayılmaları onları sünni islamın gözünde düşman konumuna getirmiştir. islamın temel esaslarını reddedenleri de mevcuttur.