bireylerin, özellikle kendileri için hazırlanmış gibi görünen ama aslında büyük çoğunluktaki insanlara uyacak kadar genel ve belirsiz kişilik betimlemelerine yüksek puan verme eğilimlerini anlatan bir gözlemdir.
1948 yılında b. r. forer öğrencilerine bir kişilik testi uygulamış sonraki bir derste de kişilik testinin sonuçlarını teker teker dağıtmıştır. sonuçlarda ise şu açıklama yer almaktadır:
"başkalarının sizi beğenmesine, size hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsunuz, ama aynı zamanda kendinize karşı eleştirel olmaya da eğilimlisiniz. kişiliğinizin bazı zayıf yönleri var ama genelde bunları telafi etmeyi başarıyorsunuz. kendi yararınıza çevirebileceğiniz halde kullanmadığınız önemli bir kapasiteye sahipsiniz. dışardan disiplinli ve özgüvenli gözükürken, içten içe kaygılı ve güvensizsiniz. bazen doğru kararı verip vermediğiniz ya da doğru şeyi yapıp yapmadığınız konusunda kafanızda ciddi şüpheler uyanıyor. belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsunuz; kısıtlamaların, sınırlandırmaların içinde kalmak sizi mutsuz ediyor. bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsunuz ve başkalarının iddialarını tatmin edici kanıt olmadan kabul etmiyorsunuz. ama kendinizi başkalarına açarken çok açık, çok içten olmayı akıllıca bulmuyorsunuz. bazı zamanlar dışadönük, sokulgan ve sosyalsiniz; bazı zamanlarsa içedönük, sakıngan bir kapalı kutu oluyorsunuz. bazı çok gerçekdışı arzularınız var."
ardından da barnum, öğrencilere kağıdınızda yer alan sonucun kendinize ne kadar uyduğunu düşünüyorsanız 5 üzerinden puan verin demiş ve çıkan ortalama sonuç çok şaşırtıcı olmuştur. 4.26. barnum'un bu deneyi ilerleyen yıllarda da tekrarlanmış ve sonuçlar 4.20 civarında seyretmiştir.
sonuçlar gösteriyor ki, insanlar çok genel, hemen hemen herkese uyabilecek sözleri hele hele de biraz övücü bir tondalarsa rahatlıkla salt kendilerine özgüymüş gibi algılamaya eğilimliler. kısmen de olsa şu yorumu yapabilmemiz mümkün. insanlar hala astroloji, grafoloji, falcılık ve kişilik testlerinin bazı türleri gibi yaygın olarak kabul görmüş inanış ve uygulamalara ilgi gösteriyorsa bunun sebebi barnum etkisidir.
nikimsi