teizim; dilimizde tanrıcılık anlamına gelmektedir. teizm’in alt yapısında tanrının varlığına inanma fikri yatmaktadır. bu inancın akabinde var olan tanrının insanlar için bir din gönderdiği ilkesi mevcuttur. teizm, var olan her şeyin tanrı tarafından yaratıldığını söylemektedir. teizm’i savunan kişilere ise teist denmektedir. bir felsefi görüş olarak varlığını sürdüren teizm’de tanrının insanlara çeşitli dinler ve nebîler/peygamberler gönderdiği fikri mevcuttur. tanrı tarafından indirilen dinler ve gönderilen peygamberler, teizm’de belirli bir şekilde kabul görülen ve isimle ya da inanç ile adlandırılmamıştır. yani teizm, herhangi bir din ya da peygamber belirlememiştir.

politeizm: çoktanrıcılık anlamına gelen politeizm, yunanca’da çok anlamına gelen poly ve yine yunanca’da tanrı manasına gelen theoi kelimelerinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur. politeizm’de tanrılar çeşitli özelliklere göre ayrılmaktadır ve hepsi bir kavramın simgesi olarak var olmaktadır. çoktanrıcılık inancı daha çok eski toplumlarda görülmektedir. giderek bir figür halini alan tanrılar bu inanca göre doğaüstü yetenekleri ile donanmışlardır.

2. monoteizm: yunanca’da tek manasına gelen mono ve theoi yani tanrı anlamına gelen kelimelerin birleşimi ile oluşan monoteizm, dilimizde tektanrıcılık olarak adlandırılmaktadır. söz konusu inanca göre var olan her şeyin tek bir yaratıcısı vardır. geçmişten günümüze varlığını koruyan birçok din bu inanç sistemine girmektedir.
bu şekilde her açıdan bir yaratıcı olduğunu kabul eden teizm, tanrıyı bazı özellikleri ile açıklamaktadır. teistler birçok açıdan tanrı ile ilgili kuramlar belirlemişlerdir. bunlardan birincisi tanrının yaratıcı olmasıdır. söz konusu kuram teizm’in ilk kuramı ve temel kuramı olarak açıklanmaktadır. ikinci kuram ise, yaratıcının kusursuz olmasıdır. teistlere göre tanrı her açıdan mutlak bir mükemmellik ile donanmıştır. bu kuram ile ilintili olarak üçüncü kural ise yaratıcının her şeyi bilmesidir. bilginin kaynağı olarak teistler tanrıyı göstermektedir. yine bu kuram ile ilintili olarak dördüncü kuram ise tanrının evren gibi sonsuz, bir güce sahip olmasıdır. beşinci kuram ise yaratıcının kendi kendine yeterli olmasıdır. bunun yanı sıra tesitler’e göre tanrı, duygulardan bağımsız ve tarifsiz olmasıdır. son kuram ise yaratıcının mekân ve zaman kavramlarından bağımsız olmasıdır.

teizm’in yanı sıra tanrının varlığını kabul eden başka inanç sistemleri de bulunmaktadır. ancak söz konusu inanç sistemleri ile teizm’in arasında bazı farklılıklar bulunmaktadır. panteizm, deizm ve pan-enteizm olarak adlandırılan bu inanç sistemlerinde “din” kavramından ötürü bir farklılık söz konusudur. teizm, bir tanrıyı ve bu tanrı tarafından insanlığa indirilen dinlerin varlığını kabul ederken panteizm, deizm ve pan-enteizm gibi inançlar ise dinleri ve dolayısıyla da peygamberleri kabul etmemektedirler.

on birinci sınıfta felsefe hocamızın "t" harfini yumuşatarak okuması sebebiyle anlatamadığı şeydir. deizmi mi anlatıyor teizmi mi bir türlü çıkaramazdık. iyi dalga konusu olmuştu.
(bkz: bu da böyle bir anımdır)