yakın zamanda yapılan çalışmaların çok da uzak olmayan bir gelecekte bulaş riskini belki de tamamen sıfırlayabileceğimizi gösterdiği virüs. lenacapavir sayesinde. lenacapavir, şu an bulaş risk grubunda olan kişilerin kullandığı truvada-prep'ten çok daha etkili.

öncelikle şunu belirtmem gerek; hiv/aids tedavisi olan bir hastalıktır, tedavi uyumu olan bir insan normal hayatına istediği şekilde herkes gibi devam edebilir.

bu zamana kadar hiv ile ilgili birçok çalışma yapıldı, yapılıyor. ancak bir türlü bu virüsü yenemiyorduk. çünkü hızla proteinlerinin antijenik yapısını değiştiriyor ve aşı üretimini tamamen imkansız kılıyordu. ta ki son çalışmalara kadar.

nejm'de yakın zamanda yayınlanan iki çalışma da pozitif sonuçlar verdi.

çalışmalar hiv bulaş riski yüksek olan gruplar üzerinde yapılmış. damardan ilaç bağımlılığı olan, cinsel aktif ve cinsel aktivitelerini hiv + insanlarla da iki tarafın da korunmadığı şekilde yaşayan kişiler üzerinde lenacapavir uygulanmış.

ilk çalışmada 2200 denekte normalde çok daha yüksek olması beklenen oran minimale inmiş ve sadece 2 kişinin pozitife döndüğü görülmüş. 2.çalışma sadece kadınlarda yapılmış ve hiç bulaş olmadığı görülmüş.

lenacapavir; hiv'nin hastalık yapıcı tüm etkilerini baskılıyor. virüsün insana bulaş sonrası çoğalabilmesi için hücrelerin çekirdeğine girmesi gerekiyor ve lenacapavir bunu engelliyor. sadece bununla da sınırlı değil; virüsün dış kapsid dediğimiz kendisini bağışıklık sisteminden koruyucu tabakasının hem oluşmasını hem de eğer hücreye girerse dna'ya absorbe olmasını engelliyor. yani virüsü her yönden kuşatıyor diyebiliriz.

ve kullanımı oldukça basit; hiv bulaş riski olan gruplarda öncelikle yüklü dozla oral veriyoruz; sonra 6 aya bir cilt üzerinden subkutan yolla aşı yapıyoruz. bu sayede hiv bulaşını minimale indirmek hatta belki bitirmek bile mümkün olabilecek.

ve bu ilacın maaliyeti sadece 20 dolar. tabii ki ilaç şirketleri şu an için yıllık 38 bin dolardan satıyor ama pozitif sinyaller veren yeni çalışmaların daha çok alana yayılması, afrika amerika gibi bulaşın en yoğun olduğu yerlerde çalışmaları büyüterek daha net sonuçlar almak için fiyatının 30 40 dolara kadar ineceği de gündemde.

bir sürü insanımızı ve renktaşımızı tedavinin olmadığı hatta virüsün neredeyse hiç tanınmadığı dönemlerde kaybetmişken böyle çalışmalar çok umut verici gerçekten. tabii ki geniş bir nüfusta denenmeli ve bulaş gözlenmeli, her şeyin başındayız. yine de başarılı olunursa bu hem camiamız hem de diğer risk grubunda olan insanlar için, seks işçileri için, güvenli sekse ulaşamayan insanlar için bir devrim olacak.

risk grubu üzerinde yapılan iki çalışmanın makalesi:

https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NE...

https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NE...