ayasofya müzesi
günümüzde müze olarak kullanılmakta olan trabzon ayasofya kilisesi, 1. manuel komnenos zamanında (1238-1263) inşa edilmiştir.
fatih sultan mehmet in 1461 yılında trabzonu fethini takiben yapı, camiye çevrilmiş ve vakıf eser olmuştur. ayasofya, yüzyıllar boyunca şehri ziyarete gelen seyyah ve araştırmacıların ilgisini çekmiştir. trabzon üzerine anlattıkları ile ünlü evliya çelebi (1648), pitton tournefort (1701), hamilton (1836), texier (1864), trabzonlu şakir şevket (1878) ve lynch (1893) yapıya önem veren kişiler arasındadır.
1868 yılında harap durumda olan caminin bursalı rıza efendi nin teşvikleriyle yeni baştan onarıldığı bilinmektedir. bina ı. dünya savaşı yıllarında sırası ile depo, hastane daha sonraları yine cami olarak kullanılmıştır. 1958-1962 yılları arasında vakıflar genel müdürlüğü ve edinburg üniversitesi nin işbirliği ile restore edilerek 1964 yılından sonra müze olarak ziyarete açılmıştır.
geç bizans kiliselerinin güzel bir örneği olan yapı, kare-haç planlıdır ve yüksek bir merkezi kubbeye sahiptir. nartex denilen giriş holüne sahip olan bina üç neflidir. neflerden ortadaki beşköşeli, yanlardakiler ise yuvarlak birer apsisle son bulmaktadır. nartex in üzerinde şapel vardır. yapının kuzey, batı ve güneyinde üç revaklı giriş bulunmaktadır.
ugur