anadoluda 16. yy başlarında ortaya çıkan ve 17. yy boyunca neredeyse 200 yıl boyunca süren, osmanlı yönetiminin adaletsizliğine ve artan yoksulluğa karşı tepki gösteren alevi türkmen köylülerin yoğun katılım gösterdiği toplumsal ayaklanmaların hepsine verilen isimdir.
isim, bu isyanlar silsilesinin ilki sayılan ve bozok ilinde (yozgat) 1519'da patlak veren isyanın lideri şeyh celal'den gelmektedir.
16. yüzyıl'ı osmanlı'nın muhteşem yüzyıl'ı olarak gösteren osmalıperver tarihçilerin iddialarının aksine, bu yüzyıl tam anlamıyla (özellikle anadolu'nun alevi türkmen halkı için) kan, gözyaşı, yağma, talan ve yıkım dönemi olmuştur. bir bakıma osmanlı için sonun baslangıcı sayılabilir.