reha çamuroğlu'nun aynı adlı romanı, okunasıdır.
'reha çamuroğlu’nun ilk romanı olan "ismail", üç temel noktadaki çıkarımlarıyla büyük önem taşır. birincisi, zulüm üreten her tür siyasal iktidardan uzak durarak gönüllerde taht kurmayı seçen heterodoks islam, kendisi devlete dönüşünce özünden uzaklaşmıştır. ikincisi, sosyal tabanının büyük kısmını ve özellikle silahlı gücünü anadolu türkmenlerinin oluşturduğu safevî devleti’ni bir tür "ihanet" sayan osmanlı, bunun bedelini alevîlere kanlı bir şekilde ödetmiş, anadolu’da "alevî-sünnî" çatışması resmiyet kazanmıştır. üçüncüsü, osmanlı devleti’nin (kamu hukuku anlamında) getirdiği sünnî şeriata inançları nedeniyle karşı çıkan alevî türkmenler, devletleştikten sonra şiî şeriatını benimseyen safevîlik tarafından da dışlanarak yalnızlaştırılmıştır.'