türkiye büyük millet meclisi hükûmeti ile fransa hükûmeti arasında 20 ekim 1921 tarihinde imzalanan ankara antlaşması ile misakımillî sınırları içinde olan iskenderun ve antakya, türkiye sınırları dışında ( fransız mandası altındaki suriye sınırları içinde) kalmıştı. ancak ankara antlaşması, iskenderun ve antakyayı içine alan hatay bölgesini suriyeden ayırarak bölge için özel bir yönetim şekli tanımıştı. buna göre, sancak (iskenderun) halkı türk kültürüne bağlı kalacak ve millî kültürlerinin korunması için kolaylık sağlanacaktı. ayrıca türk parası orada geçerli olacaktı. antlaşmanın hükmüne uygun olarak 8 ağustos 1922de hatay bölgesinde özel bir idare kurulmuştur. fransa, suriye ve lübnan üzerindeki manda yönetimini kaldırarak bu iki ülkeye bağımsızlık vermeyi kabul etti (1936).
fransa suriyeden çekilince iskenderun ve antakya suriye yönetimine girmiş oluyordu. bu yeni durum türkiyede kaygı uyandırmaya başladı. kırk asırlık türk yurdu ecnebi elinde kalamaz diyen atatürk iskenderun ve antakyayı anavatana katmakta kararlıydı. türk hükümeti 6 ekim 1936da milletler cemiyetine, 9 ekim 1936da da fransaya bir nota vererek suriye ve lübnana verilen bağımsızlığın iskenderun ve antakyaya da tanınmasını istedi. ancak fransa, türkiyenin bu isteğini kabul etmedi. yalnız bu arada fransa, meselenin milletler cemiyetine sevk edilmesini türkiyeye teklif etti. türkiyede bu teklifi kabul etti.
bundan sonra milletler cemiyeti meseleye el koydu. cemiyet aracılığı ile fransa ve türkiye arasında görüşmeler yapıldı. türkiye ile fransa 29 mayıs 1937de cenevrede anlaştılar. hatayın toprak bütünlüğünü ortak garanti altına alan anlaşma imzalandı. aynı gün milletler cemiyeti hatay için hazırlanan anayasayı kabul etti. ancak anayasayı uygulamak hususunda fransa engeller çıkarıyordu. çünkü türkiye ile fransa arasında seçim sistemi konusunda görüş ayrılığı ortaya çıkmıştı. nihayet seçim sistemi üzerinde bir anlaşmaya varılarak seçimlerin 15 temmuz 1938de yapılmasına karar verildi. bu sırada avrupada savaş tehlikesi gittikçe daha belirgin hale geliyordu. almanyanın 1938 martında avusturyayı ilhakı karşısında fransa, almanya ve italyaya karşı orta doğuda kuvvetli bir türkiyeye ihtiyaç duyuyordu. boğazlarında avrupada artan kriz ve uyuşmazlıklar sebebiyle önemi de artmıştır. işte bu nedenlerden dolayı türkiyeye yanaşmak zorunda kalan fransa hatay meselesinde tutumunu değiştirmiş ve gelişmeler türkiye lehinde yön göstermiştir. 4 temmuz 1938de türkiye ile fransa arasında dostluk antlaşması imzalandıktan sonra hatay sorununun çözümü kolaylaştı.
türk-fransız yakınlaşmasından sonra yapılan seçimler sonucunda hatay türk devletinin meclisi 2 eylül 1938de ilk toplantısını yaptı ve bağımsız devlet için hatay cumhuriyeti adını kabul etti. devlet başkanlığına tayfun sökmen, başbakanlığa abdurrahman melek seçilmiştir. bağımsız hatay cumhuriyetinin kurulması yeterli değildi. çünkü hatay idarecileri ve halkı türkiyeye katılmak istiyordu. türkiye bu kararı sempati ile karşıladı. fakat, 29 mayıs 1937 antlaşması ile hatay türkiye ile fransanın ortak garantisi altında bulunuyordu. bu sebeple hataylıların anavatana katılma istekleri iki devlet arasında yeniden sorun oldu. ancak 1939 martından itibaren avrupada meydana gelen olayların ii. dünya savaşına sebep olacak tehlikeli gelişmeler olması fransayı türkiyeye yaklaştırdı. dolayısıyla fransa, türkiyenin ve hataylıların isteklerini kabul etmek zorunda kaldı. 23 haziran 1939da iki devlet arasında yapılan bir antlaşma ile fransa hatayın türkiyeye katılmasını kabul etti. 29 haziran 1939da hatay türk devleti meclisinin oy birliği ile aldığı kararla hatay, türkiye cumhuriyetinin sınırlarına katıldı (30 haziran 1939). hatayın türkiyeye katılması atatürkün dış politikada gerçekleştirdiği son büyük başarıdır.
misak-ı millîye aykırı olarak ülkemiz sınırları dışında kalan hatay, misak-ı millî esaslarına uygun olarak türkiye sınırlarına katılmıştır. hatayın bağımsızlığı ve türkiyeye katılması için büyük çaba gösteren atatürk hayatının son aylarında sağlığını bile dikkate almadan vaktini bu sorunun çözülmesine ayırmış ve mücadele etmiştir. onun dahice siyaseti neticesinde hatay sorunu türkiyenin lehine çözülmüştür. böylece türkiye-suriye sınırı bugünkü şeklini almıştır. türkiyenin komşularından suriye ile olan sınırları diğer komşularının sınırlarından daha sonra kesinlik kazanmıştır.