öğrenilmiş çaresizlik kuramının en bilinen deneylerindendir.

bilim adamları pirelerin farklı yükseklikte zıplayabildiklerini görürler.
bir avuç pire toplayıp 30 cm yüksekliğindeki bir cam kavanozun içine koyarlar ve ağzını bir cam parçası ile kapatırlar.kavanoz zemini ısıtılır. sıcaktan rahatsız olan pireler zıplayarak kaçmaya çalışırlar ancak tavandaki cama çarparak düşerler. zemin sıcak olduğu için tekrar zıplarlar ve tekrar cama çarparlar. defalarca cama vuran pireler sonunda ısıtılan(!) zeminde 30 santimden fazla zıplamamayı öğrenirler. artık hepsinin 30 cmden az zıpladığı görülünce deneyin ikinci aşamasına geçilir ve kavanozun ağzındaki cam kaldırılır...

taban tekrar ısıtılır.

tüm pireler eşit yükseklikte, yine 30 cm"e kadar zıplarlar! bu sefer üzerlerinde cam engel yoktur ve daha yükseğe zıplayıp aslında kavanozdan çıkma yetenekleri varken buna hiç cesaret edemezler.

cama vura vura öğrendikleri/öğretildikleri bu sınırlayıcı "˜hayat dersi"ne sadık halde yaşamaya devam etmeyi seçerler.

kaçamazlar, kurtulamazlar!

çünkü engel artık zihinlerinde/beyinlerinde/algılarında/bilinçlerindedir! onları sınırlayan engel (cam) kalkmıştır ama kafalarındaki iç engel varlığını sürdürmektedir. bu pirelerin yaşadıklarına "cam tavan sendromu" denir.