hristiyanlık mesheplerinden biridir. bizans imparatorluğu ekseninde şekillenme göstermiş, daha sonra slav halkları arasında yayılmıştır.
köken olarak kalkedoncu görüşe dayanmakta olup, kilise apostalik olduğu iddiasındadır. mezhebin kilise yapılanmasında hiyerarşi mevcut olup, beş büyük merkez ruhani olarak ön sırada kabul edilir. bunlar iskenderiye, antakya, kudüs, moskova ve eşitlerin birincisi olarak anılan istanbul patrikhaneleridir. istanbul aralarında imtiyazlı konumda bulunmakta olup ekümenik patrikhanedir.
bunun yanında otosefal patrikhaneler de vardır. (bkz:bulgar ortodoks kilisesi)
ruhban düzeni katolik kilisesine benzerlik göstermektedir. en tepede kilise babalarının görevini yerine getiren patrik bulunur. ardından belirli bir bölgedeki kiliselerin yönetiminden sorumlu başpiskoposlar ve piskoposlar bulunur, bazen bu makama metropolit de denilebilmektedir. bunun altında da kiliselerin ve çeşitli ibadet mekanlarından sorumlu olarak papazlar yer alır. papazların altında ise onlara yardımcı olan diyakonlar bulunmaktadır. ayrıca ruhban sınıfı hiyerarşi ile ayrıldığı gibi bir de iki türe ayrılmaktadır; beyazlar ve karalar. piskopos ve üstü makamlar genelde kara ruhbanlardan çıkar, bu kişiler manastır hayatı yaşamış kişilerdir ve evlenemezler. papaz ve altı makamlar beyaz ruhbanlardan çıkar, bu kişiler ruhani göreve başlamadan önce evlenebilirler, mal mülk sahibi olabilirler.
mezhebin en bilinen özelliği papazlarının yakışıklı olmasıdır. bunun yanı sıra teolojik duruşlarıyla katolik ve protestan kiliselerinden ayrılırlar;
1. kutsal ruhun babadan çıktığına ve oğul aracılığıyla iletildiğine inanırlar.
2. yedi sakrament mevcuttur.
3. kabir hayatı inancı belirsizdir, zira araf mevcut değildir. kıyamet öncesi ölenlerin ruhlarının nerede olduğu ihtilaflıdır.
4. üçlü birliğin, isa'nın şeria nehrinde vaftizi sonucu belirdiğine inanılır.
5. meryem, tanrının annesi olup, ölümden sonra göğe yükseltilmiştir, kendisine bariz bir şekilde tapınılır ama bunu onlara söylemeyin.
6. isa'nın ruhu her şeyden önce kutsal babadan (yaratılmayıp) doğmuştur ve onunla aynı özdendir. her şey de onun sevgisi aracılığıyla yaratılmıştır.
7. isa'nın beden almasından ötürü hem insan tabiatına hem de tanrı tabiatına sahip olduğu iki özün kaynaştığına inanılır.
8. kutsal baba'nın önemi mezhebin mistik yapısında ön plana çıkar.
9. diriliş ve doğuş (paskalya ve noel) bayramlarının tarihleri farklıdır.
10. kutsal gün pazar günüdür.
11. kilisede heykel değil ikona, tempera boyama ve çok olmasa da mozaik sanatı kullanılır.
12. kilisede arya ve ilahiler okunur.
13. komünyon ekmek ve şarabı, isa'nın insanlara feda ettiği eti ve kanıdır.
14. komünyon ekmeği mayalandırılır (kutsal ruhu sembolize eder), şarap sulandırılır ( isanın böğründen kan ile birlikte su akmıştır.)
15. inanlılara komünyonda ekmek ile şarap birbirine karıştırılarak, bir kaşık ile ikram edilir.
16. papazların ayin kıyafetleri çok havalıdır.

bu ortodoks inancından daha çok ingiliz efsanelerindeki kral arthur'u anlatıyor gibi. sözü edilen kılıç godrick griffindor'un okul'un griffindor kanadına bıraktığı ortak miras, ve bu karakter de kral arthur ile çok örtüşüyor özellikle büyücülüğüyle birlikte bir şövalye olmasından anlaşılabilir. ingiliz efsanelerinde de gölden kurtarılan (ya da göl tarafından verilen) kılıç motifi kullanılıyor.
geyik meselesi de tamamen kelt mitolojisinden kaynaklı olabilir.
ayrıca orta çağ avrupasında kılıçlar haç'a benzetilmiyor değil.

buz gibi suyun içinden haç çıkarma ritüeli vardır. * dikkatimi çeken şey ise harry potter'ın yedinci kitabında harry buz gibi suyun içinden haç şeklindeki kılıcı * çıkarmıştır.


söz konusu olay sanırım noel'de gerçekleşiyordu. çünkü harry kiliseden gelen ilahileri duyduğunu söylüyordu. noel isa'nın doğum günüdür. ortaçağda hristiyanlar; orman tanrısına inanan kavimleri ormana bıraktıkları hediyerlerle hristiyanlığa davet için çekerlerdi. harry kılıcı dean ormanında bulur.

noel hikayelerinde bu hediyelerin noel baba tarafından geyiklerin çektiği kızağıyla gelip bıraktığına inanırlar. harry ise bu hediyeyi ormanda maral * şeklinde bir patronusu takip ederek bulur.