stonewall ayaklanmaları, abdnin new york şehrinin greenwich village mahallesindeki
the stonewall inn'de 28 haziran 1969 tarihinin erken saatlerinde bir polis baskınına karşı yapılan bir dizi hazırlıksız, şiddetli gösteriye verilen ad. bu gösteriler çoğunlukla abd tarihinde eşcinsellerin, cinsel azınlıklara zulmeden hükûmet tarafından desteklenen bir sisteme karşı ilk mücadeleleri olarak tanınır ve başta amerika birleşik devletleri olmak üzere tüm dünyadaki eşcinsel hakları hareketini başlatan tanımlayıcı olaydır.
1950ler ve 1960larda abdli geyler ve lezbiyenler, bazı varşova paktı ülkelerinden daha eşcinsel karşıtı bir yasal sisteme uğradılar.[dipnot 1][2] abddeki ilk homophile grupları, eşcinsellerin topluma asimile edilebildiklerini ispatlamaya çalıştılar ve hem eşcinseller hem de heteroseksüeller için çelişmeyen eğitimi tercih ettiler. bununla birlikte 1960ların son yıllarında afroamerikan sivil haklar hareketi, 1960lardaki karşı kültür ve savaşa karşı gösteriler gibi bir çok etkin toplumsal hareket oluştuğu için bu dönem çok mücadeleci idi. bu etkiler, greenwich villagein liberal ortamı ile stonewall ayaklanmaları için katalizör oldu.
1950ler ve 1960larda açık eşcinsel insanları içine alan çok az kurum var idi. onları içine alanlar ise çoğunlukla barlar idi; ancak bar sahipleri ve menajerleri ender olarak gey idi. o dönemde stonewall innin sahibi amerikan mafyası idi.[3][4] birçok müşteriye hizmet eden bu yerlerin, eşcinsel toplumun en dışlanan insanları (travestiler ve son zamanlarda kendinin farkında olan bir transgender topluluğun temsilcileri, efemine genç erkekler, fahişeler ve evsiz gençler) ile popüler olduğu biliniyordu. 1960larda gey barları rutin olarak polis tarafından baskına uğrardı; ancak memurlar stonewall inndeki durumunun kontrolünü çabucak kaybedip, ayaklanmaya teşvik edilen bir insan kalabalığı çekti. new york polisi ile greenwich villagede yaşayan geyler arasındaki çelişkiler ertesi akşam daha çok protesto ile patlak verdi ve bir kaç gece sonra ayaklanmalar tekrar başladı. ondan sonraki haftalarda greenwich village vatandaşları, polis tarafından tutuklanmaktan korkmayan geyler ve lezbiyenlerin cinsel yönelimleri ile açık olabildikleri mekânlar açmak için çaba harcayan eylemci grupları kurdular.
stonewall ayaklanmalarından sonra new york aki geyler ve lezbiyenler, kohezif bir toplum olmanın önünde engel olan cinsî, sınıfsal ve nesilsel engellere uğradılar. ondan sonraki altı ay içerisinde new york a, cepheleşmeye yönelik taktiklere vurgu yapan iki tane eşcinsel eylemci grubu ve geyler ve lezbiyenlerin haklarını desteklemek amacına sahip üç tane gazete kuruldu. bir kaç yılda gey hakları dernekleri başta abd, tüm dünyada kuruldu. 28 haziran 1970 e los angeles ve new york a ayaklanmaların yıldönümünü anan ilk onur yürüyüşleri düzenlendi. diğer kentlerde de benzeri yürüyüşler düzenlendi. günümüzde yıllık olarak gay onur etkinlikleri, stonewall ayaklanmalarını anmak için haziran ayının sonunda düzenlenir.
kaynak:vikipedi
stonewall
