hristiyanlığı yaydıkları milletlere alfabe de icat etmeyi kendine görev bilen misyonerlerin belki de yaptıkları en iyi iş budur. bu alfabe, ermeniler hristiyanlığı kabul ettikten aşağı yukarı yüz yıl sonra yine bir ermeni olan rahip tarafından icat edilmiştir. 38 harften mürekkep ve oldukça süslü, hoş bir alfabedir.

istanbul'un fatih ilçesine bağlı bir semt. yakın zamanda önemli oranda ermeni ve rum nüfusuna sahip bir semtti. son dönemlerde öldürülen yaşlı ermeni kadınlarla adı duyulmuştu. *

fatih sultan mehmetin emriyle istanbul rumlarına karşı alternatif oluşturması için 15. yüzyılda kurulmuş olan patrikhane.

1996 senesinden bu yana yayın yapan türkiyedeki ermeni cemaatinin gazetesi. bir zamanlar genel yayın yönetmeni olan hrant dink 2007'de bir cinayete kurban gitmişti. bu suikastin ardından agosun ismi çok sık zikredilmeye başlandı.

hipno kampanya başlatalım sözlüğe küfür başlığı açılsın diye. bunu destekleyenler de nikinin önüne kbh yazsın: küfür bir haktır" :))) ama olmasa da artık bana yazacan, mecbuur :(

mahmut sütlaç’ın soyadı ile alakalı bir takım rivayetle olduğu aşikar ve bunlardan birinin sütlaç kasesini ve kimileyin de kazan kepçesiyle sütlaçları kafasına döktüğüdür. ancak bu abartılmış bir vakadan ibaret olup aslı astarıyla ilgili en emin kaynak bugün şahsî bir koleksiyonda mevcut olan “kitabü’l-teferruat yahut bencileyin kelamlar” adlı 48 sahifelik bir mahmut sütlaç risalesidir. kendisiyle ilgili önemsiz, küçük bir takım alışkanlıklarının düzeniyle ilgili notların kayıtlı olduğu defterde aynı zamanda üzerinde durulmaya değmez dün-delik olaylarla ilgili notlar da bulunmaktadır.

bir gün ebu’l-vehab, binti raif ve mahbub-zade ile giriştikleri hararetli münakaşa esnasında taarruzdaki şahıslara cavap üretmekte kısırlaşan mahmut bir kenara çekilir. mevzu döner dolaşır v süleyman üzerine gelir ki v süleyman, mahmut’un yalnız dedeoğlu değil ayni vakitte fikirdaşıdır. sohbette söz almaya her kalkıştığında diğerleri bir şekilde onun sözüne keser, bıçak ve çatal. ahval bir kaç kere daha böyle daim olunca mahmut hiddetlenir ve o sırada sehpa üzerinde bulunan sütlacı “yeteeer, êdî bes e” diye kendi kafasına boca eder. ertesi gün yine vehab, raif ile mahbubzade sütlaç dükkanında buluşurlar. batının teknolojisinin alınması gerektiğine karar verirler ve bu yolda ilkin soyadı özelliğini almanın iletişimi kolaylaştırcağı için daha makul olacağı üzerinde hemfikir olurlar. tek tek kendilerine soyadı belirlerler. sıra mahmut’a gelir. sabırsız ve umursamaz tavırlarla “hadi ama seni mi bekleyeceğiz sabaha kadar” dediklerinde mahmut “neden bana böyle davranıyorsunuz” deyip tekrar sütlaç kasesini kafasına geçirir. ve o günden sonra bu olaya şahitlik eden herkes ona mahmut sütlaç demeye başlar.

ancak bu vakanın mübalağa sanatına emsal teşkil edecek denli şişirildiği ayan beyan ortadır. çünkü mahmut sütlaç’ın ta dededen kalma sütlaç dükkanı vardır ki babaları daima sütlaç-zade, sütlaçlı-zade, sütlüaş-zade, süttü’l-aş gibi hemen aynı manaya gelen kelime gruplarıyla tanınmıştır.
v süleyman’ın ilgili entrideki sözün* aslı işe şudur:

“anarşizm, muratını sütlaçlayan bu benî-adem halkının çöp bidonlarını ateşe vermeyi de, jurnal ile numaralanıp patlamış bir suratı güneşi yırtmasına ön ayak olup devleti ateşe vermeyi de bilir"

(bkz: çubuk kraker)

v süleyman bir mektubunda bu öykünün kritiğini yapıp mahmut sütlaç'a şu önerilerde bulunmuştur:

"ne didindin hikaye yazacağım diye. okumadığın kitap, etkilenmediğin kültür kalmadı be çocuum. hayır entelektüel oldun da ne oldu? senin allah vergin yok be çocuum, boşuna çabaladın. bak sen hadika'ya köşe yazısı yazdın, tanin'e fıkra yazarı oldun, tercüman-ı ahvale makale yetiştirdin; sonunda bunların irfan u sanat sahifelerinde yerden yere vuruldun be dedeoğlu! yazmasaydın demiyorum. yazdın da ne oldu diyorum! sen de haklısın, mecbuur. akıp yatağını bulmalısın. o halde şu tavsiyelerimi itina ile dikkate al:

nidyasechu'yu bir ilah gibi öyküye sokmuşsun da ne o öyle alacaklı gibi, adeta nispet yapar gibi öldürürsün. derhal yaşat. mesela onu öldü sanıp şogunun emriynen kalenin kapısını açsınlar. ceseti alacağım derken bir anda tepeden dükkanönlü* savaşçılar hop meydanı bassınlar. diğer türlü çok hayalî bir çözüm yoluna başvurmuşsun. neticede japonlarla türklerin bin yıllık kardeşliğinin sembolik bir hikayede olsa bile mantık çerçevesinde ele alınması gerek. kız alıp vermişiz kendileriyle. o değil de mülayimaro da biraz pasif mi ne? bilemiyorum. isyancı başı dediğin tuttuğunu koparmalı. neticede koparacak ki tutar. tutmazsa koparamayacak demek olur ki bir isyancı koparamayacağı şeye el uzatmaz. el uzatmadığı için onun tutamadığı sonucuna gidemeyiz. diğer yandan her zaman koparmak gayesi olmaya da bilir ki kopardığını da tutmuş olduğu için koparmış gibi de olabilir. bazen de eline vermişlerdir. o da dayanamamıştır. koparmıştır. bunun bir takım sosyal kökenleri vardır.buradan şeyhülislama selam ederim."

modern olanı, haliye avrupanın yarattığı kültürün kaidelerini bir yana bırakıp yaratıcı, birbirinden bağımsız ve çağrışımlar ile beslenen, büyük oranda anarşist sayılabilecek bir anlayışla kişisel kurallarla yaratılan sanat mahsüllerine verilen sıfat, bir nevi akım. edebiyat, mimari, resim, heykel vs gibi bir çok alana sirayet etmiştir. türkiyede edebiyat alanında yazılmış ilk ve en başarılı postmodern roman oğuz atayın tutunamayanlarıdır.

not: her ne kadar sonunda bir -izm takısı varsa da bir manifestosu olmadığı için akımdan sayılmadığı da olur.

v süleymanın bir eserinde sirkeci dolaylarında bulunan mahmut sütlaç’ın dükkanındaki bakışmalardan bahis açtığı bir hakikattir. lakin o eserin ismi “hayret bir şey ya” değil “hayretî nam bir şeyh-yâr” dır. bu eserin 30 teşrinievvel 1915te paris merkezli hadayık gazetesinde tefrika edilen bir denemeler terkibi olduğu da edebiyat araştırmacılarının üzerinde hemfikir olduğu bir diğer gerçektir. v süleyman üzerine yalan yanlış malumatın diz boyu olduğu devrimizde böylesi dikkatsizlik bizim için ehemmiyete haiz değildir.

olayların yaşandığı günün ertesinde tanin gazetesinin sabah baskısında yer alan habere göre beyazıttan yola çıkıp sultanahmet istikametinden sirkeciye inen ve o sırada balkan harbinin derin üzüntüsüyle galeyanan gelen irticacı yeniçeri torunları sütlaç dükkanından temin edip yedikleri sütlaçlar ile daha bir kuvvet bularak bir seri vukuata imza atmışlardır. bu olay öncesinde cereyan eden bakışmalar zincirinden evvel peyami safanın kaçtığı malumunuzdur. öncelikle bu gidişin bir kaçış değil aleade bir hayranlıkla tabi olduğu v süleyman özlemiyle gerçekleşen bir vuslat harekatı olduğu külliyen yalandır. peyami safanın v süleymanı sevmediği gibi ileride simeranya adlı ütopyasında bir materyalist romantik olan v süleymanı yerden yere vurduğu ancak kitap yayınından sonra bu kısımları çıkardığı bilinmektedir. çıkarmasının sebebi nedamet duygusu hele ki hürmet hissi değildir. o v süleymanın dere olayı olarak bilinen vakalar zincirinin ilk halkası sebebiyle oluşturulan beynelmilel tahkikatın şüpheliler listesine girmekten korkarak onu romanından çıkarmıştır. bırakın ki piriviyet’ten gelen v süleymanı ile iki kelam etsin, onu çekemediği devrin magazin köşelerinde boy boy dedikodu malzemesi de yapılmıştır. peyami safanın o dönemde on dört yaşında ağzı süt kokan biri olduğu da ayrı bir mevzudur.

diğer yandan v süleyman, mahmut sütlacın sarayda ibrikçi başı olan büyük dedesinin firar ettiği sırada kendisiyle kaçmasına izin verdiği ve sonraları uzun yıllar aşk yaşadığı italyan asıllı rafael süleyman’ın torunudur. yani aralarında bir kan bağı olmasa da bir akrabalık söz konusudur. dedelerinin yaşadığı büyük aşkın hikayesiyle büyüyen bu iki ' modern akraba’ seneler sonra birbirlerini arayıp bulmuşlardır. ancak tanışmaları sadece uzun mektuplaşmalar ile kafi kalmıştır. bu mektuplarında da dedeleri gibi bir aşkı nasıl bulacaklarından yakınıp durmuşlardır. zira ikisi de odungiller familyasının saplarındandır. v süleyman o zaman büyük sırrını şu cümlelerle mahmut sütlaç’a nakl etmiştir: cinsel hayatımı çok küçük bir kağıda yazabilirim. ve fakat yazamamıştır. bunun üzerine mahmut sütlaç onu istanbul’a davet etmiştir ki tam v süleyman, vaka-yi nazariyye adı verilen olayın üstüne, mahmut ile selimin bakışması ve diğerlerinin birbirilerine kesmesinin/yeşillenmesinin/afedersiniz ağızlarının sularının yerlere dökülmesinin üzerine sütlaç dükkânına girmiştir. haliyle üzerinde çıngırak olan fransız usulü kapı ötmüş ve tüm nazarlar v süleymanın üzerine yönelmiştir. olayın bu noktadan itibaren mahmut sütlaç’ın sonradan ortaya çıkan 22 rebiülevvel tarihli günlüğünün sayfalarından alıntılayalım:

“ben daha heybetli bir adem beklerken içeriye solgun yüzlü, ağzının üzerine kürekle vurulası bir ufak tefek adamcık girdi. selim’i tam tavlayacakken açık bırakılan kapının sebeb olduğu cereyanla az evvel kafamın üzerine yerleştirdiğim fesim uçuvermişdi. buna hiddetlenip sen de kimsin be adam dedim. doğru kıymetli sırdaşım günlüğüm, o soruyu sual etmez olaydım diye içimden geçirmedim değil. o v süleymanmış. osetya yüksek kadısı hem şeyhülislamdan hem de rus hükümetinden onun tutuklanması için tasdik alıp dört bir yana haber salmış. bunun üzerine o da benim, kardeşinin yanına gelmeyi münasip bulmuş. yapacak bir şey yok! atalarımızın yediği haltı kaldırmak mecburiyetindeyiz.”

ancak sonraki günlerde tüm ebleh ve çirkinliğine rağmen mahmut sütlaç, uzaktan dedeoğlunu çok sevmiş, fikirlerine can-ı gönülden katılmıştır. ona adeta bir mürit olup fikirlerinin istanbul sokaklarında canlı kanlı bir hal almasını sağlamıştır. tabi selim beyin anarşist fikirlerinin bunda tesiri göz ardı edilemez. lakin birkaç ay sonra teşkilat-ı mahsusa v süleymanın varlığından haberdar olunca v süleyman kaçmak zorunda kalmıştır. evet, mahmut sütlaç onu bir gün, sabah ezanından önceki baskında sütlaç dükkanın alt katındaki gizli kattan kaçırıp fransaya firar etmesini sağlamıştır. hatta ona refiklik edip iki yıl rahata ermesini sağlamıştır. sonradan mektuplaşmalarla sürdürdüğü ilişkisinin diğer aktörünün yanına, selim beyin kucağına dönmüştür. ancak selim bey naciye adlı bir darülbedayi talebesiyle olmaya başlamıştır. mahmut sütlaç kendini ihanete uğramış gibi hissdince v süleymanın memalik-i osmaniyyede tanınmasını sağlayan destekleyici yazılar yazmaya adamıştır. noluyo lan burda diye sorduğu o günkü sorusuna cevap bir kaç gün sonra selim beyden gelir: “gözden ırak olan gönülden de ırak olur” mahmut sütlaç adeta kendinden geçip sokaklarda bu sözü söyleyip durmuş ve zamanla bu söz atasözü sanılıp dillere pelesenk olmuştur.

kazim koyuncu - askıda yasamak***

beni beni beni bihterini repliği geçmişimden hortladı. kendimi durduramıyorum.

tutunamayanlar - oğuz atay**
nietzsche ağladığında - irvin yalom

(bkz: ideal sevgili)

candır. bir türkü çığırıp evi pozitif enerjiyle doldururum. iş yeri ya da mektep her ne mekana girsem enerjimle tokatlarım insanları, espriler, tespitler, icatlar, keşifler çıldırasıya yorarım insanları. ve öğlenden sonra pilim biter. buna rağmen sabahları somurtmamla tanınırım. neden böyle oldu bilmiyorum doktor bey. insanlar nankör.

kendi imkanlarıyla doğmuş insandır. *

iki satır gülümseme. tav olurum. tapınak şövalyesi gibi gülümseyen melek yüzlü yaratığı kazanmak için elimden geleni yaparım. ama bazen elime yüzüme de bulaştırmıyorum değil. yine de insana gülümsemek ne yakışıyor öyle. hayret. heralde tebessümün insan için olmasından kaynaklıdır. belki de.

şehriyarın güney azerbaycan türkçesinin tebriz ağzıyla yazdığı bendlerden oluşan uzun bir manzumesi. söz varlığını bir kenara bırakırsak ki öyle çok önemli değildir şiir boyunca, istanbul türkçesine oldukça benzer.

şairin tebrizdeki memleketi huşgenab civarındaki heyder baba dağına seslendiği şiir oldukça realist, geçmişe, çocukluğa özlem gibi insancıl bir takım duyguları işlemekte. insan ilişkilerinin kötüye gitmesinden yakınma ise şiir boyunca kendini hissettiren bir duygu.

daşlı bulax daş gumunan dolmasın
baxçaları saralmasın solmasın
ordan gêçen atlı susuz olmasın
dêyne bulax xêyrün oldun axarsan
üfüqlere xumar xumar baxarsan.

şiirin en büyük özelliklerinden biriyse doğu dillerinde ve konuşurlarının tahayyülünde yarattığı eril tabiat unsurlarından biri olan hêyder baba dağının tamamen dişil ögelerle donatılmasıdır.

heyder babaya selam adlı muhteşem manzumesiyle tanıdığım yirminci yüzyılın en büyük azeri şairlerindendir. şiirinde tebrizi ve heyder baba dağını öyle güzel anlatır ki gidip görmek ister insan. ama şiirinin en sevdiğim yeri şu benddir:

gözyaşına baxan olsa gan axmaz
insan olan xencer bêline taxmaz
amma hêyif kör tutduğun buraxmaz
bêhiştimiz cehennem olmagdadur
zihiccemiz* meherrem olmagdadur

polisin orantılı müdahalesiyle ortaya çıkan bir gösteri türü. en son emek sineması ve dün ü günde dicle üniversitesindeki müdahaleler ile nadide örneklerine kavuşmuştur bu izinsiz gösteri.